BATEG

Küresel otomotiv endüstrisi; dijitalleşme, otonom sürüş, yeni malzemeler, yeni üretim ve birleştirme teknolojileri ve alternatif enerjilerle çalışan yeni araç teknolojileri konularında büyük bir dönüşüme hazırlanmaktadır. Otomotiv endüstrisinin mobilite ekosistemine dönüştüğü bugünlerde, Türk otomotiv ana sanayii için, daha yüksek katma değer yaratarak dünya pazarına yönelik tasarım ve üretim yapabilme hedefiyle sürdürülebilir küresel rekabet sürecine geçiş döneminde, “TÜBİTAK 1004 Elektrikli Taşıtlar İçin Batarya Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Platformu (BATEG)” mükemmeliyet merkezi kurulmasına karar verilmiştir. “Elektrikli Taşıtlar İçin Batarya Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Platformu (BATEG)" başlıklı araştırma programımızda, Bursa Uludağ Üniversitesi Malzeme Uygulama ve Araştırma Merkezi (MUAM), Eskişehir Teknik Üniversitesi (İleri Teknolojiler Araştırma ve Uygulama Merkezi), TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (İleri Mühendislik Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi), TÜBİTAK RUTE (Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü) ile beraber Coşkunöz Metal Form Makina End. ve Tic. A.Ş., Coşkunöz Kalıp Ar-Ge Merkezi ve ASAŞ Ar-Ge Merkezi, yürütücü kuruluşlar olarak yer almaktadır (Şekil-1). BATEG TÜBİTAK 1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı kapsamında, tüm dünyada talebi giderek artan elektrikli taşıtlar batarya taşıyıcı sistem ve komponentleri (batarya paketi) (Şekil-2) için özel sektör, yükseköğretim kurumları ve kamu kurumları araştırma altyapıları işbirliği ile yüksek teknoloji platformu oluşturulması hedeflenmiştir. BATEG platform üyeleri ile birlikte, Toplumsal Etki Analizi içeren proje de  dâhil toplam 8 proje ile “Elektrikli Taşıtlar için Batarya Paketi Tasarımı ve Prototip İmalatı” başlıklı ana projemizle, otomotiv sektöründe elektrikli taşıtlar alanında yer alan kuruluşlara batarya paketi tasarımı ve prototip imalatı ile hizmet verecek bir platformu oluşturmak amaçlanmıştır.

Misyon: Elektrikli taşıtların batarya paketi için ileri teknolojik malzemelerin ve yeni imalat teknolojilerinin kullanımı, batarya paketi ağırlığının azaltılarak taşıt menzilinin arttırılması, güvenlik açısından stratejik öneme sahip batarya paketi komponentlerinin (batarya taşıyıcısı, çerçeve, kapak, vb.) farklı üretim yöntemleri ile üretilerek maliyet düşürülmesi, batarya paketinin ısıl performansına yönelik stratejik öneme sahip batarya soğutucu plaka tasarımı ve prototip imalatı ile yüksek katma değer yaratarak dünya pazarına yönelik batarya yaşıyıcı ve komponentlerinin tasarım ve üretim yapabilme yeteneğinin ülkemize kazandırmak.  

Vizyon: Elektrikli taşıtlara ait batarya paketi gibi stratejik ürünlerle ilgili Ar-Ge faaliyetleri ile birlikte yüksek teknoloji ürünlerinin tasarımı ve üretilmesine ilişkin teknik kabiliyetlerinin bölgemize kazandırılması görev edinmiştir. Projede geliştirilecek batarya paketi için elde edilecek alt teknolojiler ve ilgili ürün grupları, ileride ihtiyaç duyulacak olan “Hidrojen enerji sistemleri” ve “yakıt pilleri” ne yönelik Araştırma ve Geliştirme projeleri için referans niteliği taşımaktadır.

Araştırmanın toplumsal etkisi projesinin temel amacı BATEG Mükemmeliyet Merkezi’nde geliştirilecek teknolojilerin mikro, mezo ve makro boyuttaki toplumsal kültürel, ekonomik ve ekolojik etkilerini ortaya çıkarmaktır. Proje, halihazırda “niche” bir pazar olan elektrikli araçların değişen tüketici talepleri doğrultusunda gelişimini destekleyecek toplumsal etkilerini hızlandırmak ve yerleşik karbon bazlı araçların yarattığı çevresel krizlerin engellenmesine katkı sağlamaya çalışacaktır. Ayrıca bu yolla ülke ekonomisini, daha rekabetçi hale getirecek ve kalkınma planında öncelikli sektörlerden birisi olarak tanımlanan otomotiv sektöründe batarya teknolojisi üretim ve kabiliyetlerin geliştirilmesi amacına katkı sağlamaya öncelik verilecektir.

Batarya teknolojilerinin önündeki en önemli engellerden birisi, son kullanıcıların benimsenme düzeyinde yaşanan sorunlardır. Bu sorunlar, teknolojinin gelişim düzeyi ile gündelik beklentiler arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanan yetersizlikler ile ilgili olduğu kadar, son kullanıcıların batarya teknolojisi konusunda yeterli bilgiye sahip olmamasıyla da bağlantılıdır. Projede bu sorunlardan hareketle son kullanıcı üzerine etkilerin ölçüleceği, son kullanıcının alışkanlıklarının nitel olarak ölçülmesine ve enformasyon eksikliklerini giderilmesine dönük faaliyetler gerçekleştirilmektedir. 

Projede mezo düzey olarak yeni teknolojilerin gelişim sürecinde ekosistem aktörlerinin tepkilerinin dikkate alınması ve stratejik hedefler ile aktörlerin konumlarının uyumlaştırılması kritik önemdüzerine faaliyetler planlanmaktadır. Otomotiv endüstrisi gibi konvansiyonel teknolojiye dayalı ekosistemlerde dönüşüm süreçlerinin en önemli riski, yerel direncin ortaya çıkmasıdır. Nitekim yeni gelişmeler, ekosistemde var olan hiyerarşik süreçlerin yeniden tanımlanmasına neden olacaktır. Bu durum konvansiyonel teknolojiyle bağlantılı aktörlerin bir kısmının kaygılarını arttıracaktır. Söz konusu riskleri azaltmanın yolu katılımcı bir süreçle, gelişmelerin şeffaf şekilde paylaşıldığı ve dezavantajlı konuma düşmesi muhtemel aktörlerin kayıplarını telafi etmeye yardımcı olacak mekanizmaların tanımlanmasında yatar. Nitekim AB Yeşil Mutabakatı, değişimden en fazla etkilenecek ekonomik grupların kaygılarının dikkate alınmasını, öncü bir politik ilke olarak görmektedir. İkinci paket temelde bu amaçla geliştirilen telafi, uyum ve katılım mekanizmalarının oluşturulmasını içermektedir. Ayrıca eko-sistem içi aktörlerin söz konusu kriterlerin yerine getirilmesine dönük algı düzeyleri de ölçülmeye çalışılacaktır. 

Projede toplumsal etki değerlendirmesinde makro ekonomik boyutun bir öğesi olarak tanımlanan ekonomik etkiler makro seviyede değerlendirilecektir. Batarya teknolojilerinin gelişimi, Türkiye gibi yükselen piyasa ekonomilerinin orta-gelir tuzağından kurtulmasını sağlayacak yeni imkanlar yaratma potansiyeline sahiptir. Söz konusu potansiyelin değerlendirilmesi büyük oranda cari dengeye ve uluslararası ekonomik rekabete katkılar ile ilgilidir. Proje bu iki hedefe ulaşılmasına destek olmayı hedefleyen bir içeriğe sahiptir. Makro ekonomik etkilerin bir diğer boyutunu sosyo-kültürel etkiler oluşturmaktadır. Batarya teknolojilerinin tüketiciler tarafından benimsenmesi büyük oranda toplumsal etkileri ifade eden “yorum esnekliği” ile ilgilidir. Ayrıca Türkiye’nin Yeşil Mutabakat Uyum Planında da belirtildiği gibi dönüşüm sürecinin toplumsal kabulü için katılımcılık ve kamuoyunun sağlıklı bir şekilde bilgilendirilmesi önemlidir. Batarya teknolojisi ile ilgili toplumsal bilgilendirme sürecinin sağlıklı işlemesi, teknolojiye ilişkin şüphelerin ortadan kalkması yolunda da bir etki yaratacaktır. Nitekim yapılan çalışmalar, batarya teknolojisine dayalı araçların yaygın kullanım niteliği kazanmasının büyük oranda toplumsal kabul süreçlerine bağlı olduğunu göstermektedir. Proje makro düzeyde ekolojik risk ve süreçleri kapsamaktadır. Batarya teknolojileri özellikle yaşam döngüsünün takip edilmesi ve karbon ayak izinin azaltılmasına yönelik takip süreçlerini içerir. Ayrıca kendine özgü bir atık yönetim sisteminin tasarlanmasını gerektirir. Toplumsal Etki projesinde söz konusu konuları kapsayan faaliyetler planlanmıştır. 

Bilimsel Çıktılar:

1. Acar, E., Bayrak, G., Türkmen, A. M., Şahin, A. E., Güleçyüz, E. N. , Koç, E. S., & Köseali, Ö. Bir Elektrikli Aracın Kompozit Batarya Paketi Muhafazasının Tasarım İyileştirmesi, International Symposium on Automotive Science and Technology, September 7-8,2023: Ankara, Türkiye
2. Sevilgen, G., Dursun, H., & Kılıç, M. (2023). Experimental and Numerical Investigations on the Thermal Performance of Three Different Cold Plates Designed for the Electrical Vehicle Battery Module. Sustainability, 15(19), 14162.
3. Kılıç, M.; Gamsız, S.; Alınca, Z.N., Comparative Evaluation and Multi-Objective Optimization of Cold Plate Designed for the Lithium-Ion Battery Pack of an Electrical Pickup by Using Taguchi–Grey Relational Analysis.Sustainability2023,15, 12391.https://doi.org/10.3390/ su151612391.
4. Günaslan Sermin, Erol Nalbur Berrak, Cindoruk S.Sıddık, Otomotiv Endüstrisinde Döngüsel Ekonomi ve Elektrikli Araçlar İçin Yaşam Döngüsü Değerlendirmesinin İncelenmesi, International Journal of Advanced Natural Sciences and Engineering Researches Volume 7, pp. 313-318, 4, 2023.
5. Günaslan Sermin, Erol Nalbur Berrak, Cindoruk S. Sıddık, Otomotiv Sektöründe Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi ve Yeşil Mutabakattaki Rolü, 2 nd International Conference on Engineering, Natural and Social Sciences, April 4-6, 2023 : Konya, Türkiye.
6. Bursa Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi: “Türkiye’de Elektrikli Araçlara Yönelik Tutumlar: Toplumsal Bağlamlara İlişkin Bir Araştırma” (BUÜ BAP Projesi)
7. Bursa Uludağ Üniversitesi bünyesinde “Elektrikli Taşıtlar için Batarya Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Platformu” Araştırma Grubu Oluşturulmuştur.

Ürünsel/Ar-Ge Çıktılarına yönelik Örnekler:

1. BATEG projesi kapsamında 500 adet Batarya hücresi tedariği gerçekleştirilmiştir. (Şekil-3)

2. Batarya modülü tasarımı ve prototip imalat süreci paydaşlarla gerçekleştirilen bir dizi toplantı neticesinde Ana sanayi isterleri dikkate alınarak başlatılmıştır.  (Şekil-4)

BATEG platformunun sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından, APYK kuruluşu olarak yeni 1004 başvuruları arasında yer almak,  AB projeleri başvurusunda konsosrsiyumda yürütücü/paydaş olarak yer almak, Bursa ve bölge sanayi kuruluşları ile birlikte batarya modül/paket gereksinimlerine yönelik yeni işbirlikleri için ana sanayi kuruluşları ile görüşmeler yapmak şeklinde üç ana başlık belirlenmiştir. Bu bağlamda BUÜ olarak Bursa ve bölgemizde yer alan Ana Sanayi kuruluşları ile Bataryalı taşıtlar arasında yer alan hibrit araçlar için proje yazım çalışmaları devam etmekte olup ayrıca ana sanayinin üretimde kullandığı enerji gereksinimini karşılamak amacıyla ihtiyaç duyduğu bataryalar için TÜBİTAK projesi yazım süreci başlatılmıştır.  Diğer taraftan BATEG Platformunun sürdürülebilirliği açısından ticarileşmesine yönelik ürünleşme odağında çalıştaylar organize edilmesi planlanmaktadır. BATEG platformunun alt yapısına kazandırılan Batarya termal test ünitesi kullanılarak otomotiv sektöründe yer alan Ana sanayi ve yan sanayi kuruluşlarının test ihtiyacını karşılamak ve aynı zamanda 3D metal yazıcı kullanılarak alternatif soğutucu plaka ve BYS için ara parçaların tasarımı ve imalat süreci planlanmaktadır.  Otomotiv sekötürde Elektrikli taşıtlar alanında faaliyet gösteren gerek batarya hücre üreticisi gerekse paket seviyesinde imalat yapan sektör temsilcileri ile  3. ve/veya 4. Dönem çalıştay hazırlıkları devam etmekte olup yeni işbirliklerinin sağlanması hedeflenmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşanan elektromobilite sitemine dönüşümün etkisi olarak elektrikli taşıtlarda yaşanan gelişmeler ve pazar payında giderek artan oransal büyüme nedeniyle hibrit araç teknolojileri de büyük bir dönüşüme hazılanmaktadır. Bu kapsamda BATEG platformunun hem % 100 elektrikli taşıt teknolojilerine hem de hibrit araç teknolojlerine yönelil hizmet potansiyeli bulunmakta olup işbirliği potansiyelinin artacağı ifade edilbilir. Batarya paketi yada modülü “enerji depolama birimi” olarak değerlendirildiğinde ise sadece otomotiv endüstrisine yönelik değil aynı zamanda farklı sektörlerin enerji ihtiyacını karşılayacak enerji depolama ünitesi tasarımı ve prototip imalatı yapabilme yeteneğinin sağlayacağı avantajlar ile örneğin fabrikalarda kullanılan enerji depolama birimlerinin de üretilebilmesine olanak sağlayacaktır.